Umocnienie w Dębem – pomocnicze, ale ważne
Wojskowej budowli w Dębem nie widać z żadnej strony. Otoczony zielenią ogródków działkowych drzemie i skrywa tajemnice przeszłości.
Rozpoczęcie budowy fortu w Dębem nastąpiło ok. 1903 r. Właścicielka majątku Dębe Olimpia Zglenicka sprzedała wówczas władzom carskim 80 ha gruntu za 30 tys. rubli z przeznaczeniem na fortyfikację oraz jej przedpole i zapole (zaplecze). Betonowe umocnienie i drewniane koszary dla załogi powstały w ramach modernizacji rosyjskiej twierdzy w Zegrzu. Prace trwały aż do roku 1909, ale mimo to umocnienie nie zostało w pełni wykonane. Fort miał zadanie pomocnicze – leżał na linii łączącej Umocnienie Duże w Zegrzu z fortami Twierdzy Modlin.
5 i 6 sierpnia 1915 r. był szturmowany przez oddziały niemieckie. Atakom towarzyszył silny ostrzał artylerii kalibru 420 mm - fort został uszkodzony. 7 sierpnia 1915 r. do umocnienia weszli Niemcy. W sierpniu 1920 r. znalazł się na pierwszej linii frontu w wojnie polsko-bolszewickiej. Po zakończeniu wojny umocnienie traciło na znaczeniu i pełniło funkcję magazynową.
W 1939 r. fort znalazł się w systemie obrony przedmościa Zegrze-Dębe. W czasie okupacji był miejscem ćwiczeń żołnierzy niemieckich i węgierskich. Po II wojnie światowej pozostał w rękach wojska i był przeznaczony głównie na cele magazynowe. Od połowy lat 70. do połowy lat 90. XX w. pomieszczenia fortu dzierżawiła spółdzielnia owocowo-warzywna z Nowego Dworu Mazowieckiego. W 2019 r. właścicielem zostało Stowarzyszenie Historyczno-Krajoznawcze Miłośników Fortyfikacji Obronnych "Fort Dębe”.
Ziemno-betonowy fort Dębe ma powierzchnię 7 ha i został zbudowany na planie równoramiennego trapezu z kleszczowo załamaną szyją. Zastosowano projekt standardowego fortu inżyniera Konstantego Wieliczki z 1897 r.
